Laureaci
Medal im. Zofii Matysikowej
Kilka słów o profesor Zofii Matysikowej
Profesor Zofia Matysikowa urodziła się w Odessie w roku 1917 w rodzinie polskiego inżyniera kolejnictwa, nadzorującego budowę magistrali kolejowych na terenie wielkiej Rosji. Po I wojnie światowej wraz z rodziną przybyła do Wilna, gdzie ukończyła polskie gimnazjum u Sióstr Nazaretanek i rozpoczęła studia na Uniwersytecie Wileńskim, na Wydziale Chemii. Była czynną sportsmenką. W roku 1939 zdobyła mistrzostwo Polski w pływaniu kraulem i znalazła się w kadrze olimpijskiej. Podczas II wojny światowej dzieliła losy Polaków na Wileńszczyźnie, była członkiem AK, a także uczestniczyła w tajnym nauczaniu.
Po roku 1945 wraz z pracownikami Uniwersytetu Wileńskiego i młodzieżą studencką przybyła do Torunia, do nowo powołanego Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, gdzie ukończyła studia i podjęła pracę asystenta w zespole prof. Witolda Zacharewicza. W roku 1948 magister Zofia Matysikową obroniła pracę doktorską z chemii terpenów.
W roku 1952 wraz z najbliższą rodziną przyjechała na Wybrzeże i podjęła pracę naukowo-dydaktyczną w Instytucie Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku. Powierzono Jej organizację magisterskich studiów zaocznych na Wydziale Matematyki-Fizyki i Chemii. I tu, bezpośredni kontakt z czynnymi nauczycielami chemii zaowocował przyszłą pasją Jej życia: zainteresowaniami dydaktyką chemii. Tej dziedzinie poświęciła dalsze ponad 50 lat życia. Była to dyscyplina nowa, wyrastająca z dorobku przedwojennego dydaktyka chemii — Jana Harabaszewskiego.
W roku 1954 utworzyła Zakład Metodyki Nauczania Chemii, późniejszy Zakład Dydaktyki Chemii. W tym czasie był to pierwszy pionierski Zakład, utworzony w wyższej szkole po wojnie. Zakładem kierowała do roku 1987, przechodząc następnie na emeryturę, lecz do końca była związana z Zakładem, ze swoimi wychowankami i dawnymi współpracownikami. W dniu 16 lutego 1997 roku odeszła od nas na zawsze.
Profesor Matysikową skupiła w swoim Zespole pracowników, którzy oprócz zajęć z dydaktyki chemii, kontynuowali prace naukowe z chemii, gdyż ze szczególną troską dbała o rozwój naukowy swoich pracowników. Wiele wysiłku wkładała Pani Profesor, aby podnieść rangę dydaktyki chemii i umożliwić przeprowadzenie przewodów doktorskich z dydaktyki chemii na Wydziałach Chemicznych. Dzięki Jej wysiłkowi i przychylności Rady Naukowej Instytutu Chemii Uniwersytetu Gdańskiego, warunki takie zostały stworzone. W latach 1976—1985 Profesor Matysikową, jako pierwsza w kraju, wypromowała pięciu doktorów chemii, z zakresu dydaktyki chemii (Romuald Piosik, Barbara Gałkowska, Edward Kaczmarek, Elżbieta Kowalik, Zofia Niraz).
Podczas całej swej działalności w WSP i UG Profesor Matysikowa wypromowała
około 200 magistrów chemii. Opublikowała wiele prac naukowych i artykułów z dydaktyki i metodyki nauczania chemii, w tym również na łamach „Chemii w Szkole". Dla studentów WSP opracowała kilka skryptów z metodyki nauczania chemii i historii chemii. Była współautorem pierwszej po wojnie wydanej Metodyki nauczania chemii dla szkół podstawowych i średnich. Była też współautorem wielu książek pomocniczych dla nauczycieli chemii, a także podręczników szkolnych dla ucznia i zbiorów zadań (niektóre z tych zbiorów doczekały się po kilka lub kilkanaście, a jeden nawet 20 wydań).
Pani Profesor Matysikowa była pierwszym w Polsce profesjonalnym dydaktykiem chemii. Recenzowała wiele prac doktorskich z zakresu dydaktyki chemii. Uczestniczyła w Szkołach Problemów Dydaktyki Chemii oraz Konferencjach Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów Nauczycielskich. Organizowała w Zakładzie Dydaktyki Chemii stałe seminaria dla czynnych nauczycieli chemii i metodyków chemii z Trójmiasta. Współpracowała z Instytutem Kształcenia Nauczycieli i Ośrodkiem Metodycznym w Gdańsku. Była przewodniczącą Komisji ds. nadawania nauczycielom chemii stopni specjalizacji zawodowej. Przez wiele lat współdziałała z komisjami programowymi i kwalifikacyjnymi dla nauczycieli chemii przy Ministerstwie Edukacji Narodowej. Znano Ją jako aktywnego członka Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Jej m.in. staraniom zawdzięczać możemy wyłonienie Sekcji Dydaktycznej PTChem; uczestniczyła stale w obradach Sekcji i we wszystkich zjazdach naukowych. Jej krytyczny stosunek do wielu zagadnień z dydaktyki chemii miał na celu podniesienie rangi tej dyscypliny wiedzy. Była niekwestionowanym autorytetem i ekspertem w tej dziedzinie o sławie międzynarodowej. Współpracowała z dydaktykami chemii z Niemiec, Czech, Rosji. Uczestniczyła w wielu konferencjach międzynarodowych.
Za swoją pracę naukową i dydaktyczną została wyróżniona wieloma odznaczeniami, m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej, tytułem „Zasłużonego Nauczyciela" oraz Medalem Jana Harabaszewskiego — Odznaką Honorową Polskiego Towarzystwa Chemicznego.
Tytuły wybranych prac prof. Zofii Matysikowej:
1.Nauczanie chemii — kurs podstawowy, PZWS, 1968,
2.Metodyka nauczania chemii, PZWS, 1970,
3.Dydaktyka chemii, Wydawnictwo: UAM, Poznań 1994,
4.Zbiór doświadczeń z chemii organicznej, PZWS, 1996,
5.Kształcenie politechniczne w nauczaniu chemii, PZWS, 1967,
6.Doświadczenia chemiczne w szkole podstawowej, PZWS, 1971,
7.Doświadczenia z chemii nieorganicznej, PZWS, 1972,
8.Zbiór zadań z technologii chemicznej, WSiP, 1978,
9.Doświadczenia chemiczne dla szkół średnich, WSiP, 1981,
10.Ochrona środowiska w nauczaniu chemii, WSiP, 1981,
11.Chemia dla klasy III i IV liceum ogólnokształcącego o profilu biologiczno-chemicznym, WSiP, 1983,
12.Chemia dla klasy 8, WSiP, 1986.
13.Zbiór zadań z chemii dla klasy VII i VIII, PZWS, WSiP (20 wydań),
14.Zbiór zadań z chemii nieogranicznej dla szkół średnich, WSiP (11 wydań),
15.Zbiór zadań z chemii organicznej dla szkół średnich, WSiP (11 wydań).
Przygotowali: Romuald Piosik, Elżbieta Kowalik, Anna Florek
Regulamin przyznawania medalu im. Zofii Matysikowej
Wyróżnienie im. Zofii Matysikowej przyznaje się nauczycielom chemii, członkom PTCh, za wybitne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze.
Wyróżnieniem im. Zofii Matysikowej może być odznaczony nauczyciel dyplomowany, nagrodzony nagrodą Kuratora lub Ministra Edukacji Narodowej, posiadający przynajmniej 2 publikacje z zakresu chemii (drukowane w czasopismach lub materiałach zjazdowych – w okresie ostatnich 5 lat przed zgłoszeniem kandydatury). Nauczyciel winien być opiekunem laureatów lub uczniów wyróżnionych w Olimpiadzie Chemicznej lub Konkursach Wiedzy Chemicznej na szczeblu wojewódzkim. Wszystkie osiągnięcia muszą być udokumentowane. Wniosek powinien być poparty przez Dyrektora Szkoły i Radę Rodziców. Wniosek o przyznanie wyróżnienia kieruje każdy Przewodniczący lokalnego oddziału Sekcji Dydaktycznej PTCh do Przewodniczącego Zarządu Sekcji Dydaktycznej, w terminie do końca czerwca każdego roku.
